Sivrisinekler
Havaların ısınmasıyla birlikte belki de dünya üzerindeki en sevilmeyen canlı da görünmeye başladı: Sivrisinekler. Kulağımızın hemen yanında vızıldamaları, bizi sürekli kaşınmak zorunda bırakan ısırıklarıyla kuşkusuz ki güzel yaz günlerinin korkulu rüyası haline gelmiş durumdalar. Peki, bizi geceleri uyutmayan, sürekli kaşınmak zorunda bırakan bu canlıları gerçekte ne kadar tanıyoruz?
400 milyon yıldır dünya üzerinde bulunan bu canlıların 3500’den fazla çeşidi vardır ancak sadece belirli türleri insanları ve memeli hayvanları ısırır. Farklı türleri farklı hayvanların kanını tercih eder. Bazıları soğukkanlı hayvanları tercih ederken bazıları kuşları bazıları da insanları ve memeli hayvanları tercih eder. Sadece dişi sivrisinekler insan kanıyla beslenirler çünkü yumurtlamak için kanda bulunan proteinlere ihtiyaç duyarlar. Erkekleri ise ana besin kaynağı olarak çiçek özlerini kullanırlar. Yumurtlama döneminde olmayan dişiler de çiçek özleriyle beslenirler. Sivrisinekler vücut ısısı, terlemeyle yaydığımız çeşitli kimyasallar ve karbon dioksit gazını kullanarak bizi bulurlar. Isırıkları genellikle kaşıntılı, kırmızı kabarcıklar olarak ortaya çıkar. Yaz mevsimini nasıl daha güvenli geçirebileceğiniz ve ısırılmaktan nasıl korunacağınızı öğrenmek için bu yazımızı okuyabilirsiniz.
Sivrisineklerin ömürleri 2 haftadan 6 aya kadar değişkenlik gösterebilir. Sivrisinek sezonu genellikle nisan-kasım ayları arasındadır. Haziran – eylül ayları arası da üreme dönemidir. Üremek için durgun suya ihtiyaç duyarlar ancak bu sizi yanıltmasın. Bir çay kaşığı kadar su bile bu rahatsız edici canlıların üremesi için yeterlidir. Dişiler yumurtalarını suya bırakırlar çünkü yumurtalar gelişmek için suya ihtiyaç duyar ancak su dökülse bile bu yumurtaların öleceği anlamına gelmez. Yumurtalar nemli bir toprakta da hayatta kalırlar. Suyun buharlaşması veya yumurtaların kuru toprakta olması durumunda ise yumurtlar gelişemeyip öleceklerdir. Yumurtalar bir şekilde nemli bir zemine ulaşırlarsa yeniden suya kavuşup büyüyene kadar aylarca yaşayabilirler ve yeniden suya kavuştukları zaman gelişimlerini tamamlarlar.
Sivrisinekler kışın ne yaparlar?
Sivrisinekler de tüm böcekler gibi soğukkanlı canlılardır bu nedenle vücut ısılarını düzenleyemezler. Kış mevsimini nasıl geçirdikleri türden türe büyük değişiklik gösterir. Büyük bir çoğunluğu kışın gelmesi ve havaların soğuması nedeniyle ölse de bazı türler sıcaklıklar 10 derecenin altına düştüğünde kış uykusuna yatar. Tropikal bölgelerde ise yıl boyunca aktiflerdir. Havalar soğuduğunda dişi sivrisinekler metabolizmalarını havalar yeniden ısınana kadar yavaşlatabilirler ya da yumurtalarını bıraktıktan sonra ölürler. Havalar ısındığında bırakılan yumurtaların içinden larvalar çıkar. Kışın da hayatta kalan türler ise kanalizasyon giderleri, bodrumlar, kulübeler, ağaç kütükleri, hayvan yuvaları gibi sıcak ve korunaklı alanları tercih ederler.
Sivrisinekler ve hastalıklar
Sivrisinekler küçük olmalarına rağmen gezegenimizde en çok ölüme neden olan hayvanların başında geliyorlar. Neredeyse 3500 farklı türü olsa da bunlardan sadece 40 adet türün dişileri insanlar için tehlikelidir. Sivrisinek ısırığı sonucu çeşitli hastalıklar yayılır ve bu hastalıklar kişide ciddi sağlık problemlerine hatta ölüme bile neden olabilir. Sivrisinekler tarafından bulaştırıldığı bilinen en yaygın hastalıkların listesi aşağıda verilmiştir. Her ne kadar bu hastalıkların ülkemizde görülmesi çok nadir olsa da tedbirli olmakta fayda vardır.
Sıtma: Sivrisinek ısırığı sonucu insana bulaşan bir parazit neden olur. En ölümcül hastalıklardandır. Kişide titreme, ateş, kas ağrısı gibi belirtiler görülebilir.
Dang Humması: Genellikle tropikal bölgelerde görülen virüs kaynaklı bir hastalıktır. Yüksek ateş, şiddetli baş ve eklem ağrıları görülebilir.
Zika Virüsü: Virüs kaynaklı olan bu hastalığa yakalanan çoğu kişide belirti görülmez ve zarar olduğu kabul edilir. Hamile kadınların enfekte olması durumunda ise bebekte doğum anomalisi görülebilir.
Batı Nil Virüsü: Semptom göstermeyen ve tedavi gerektirmeden iyileşen bir hastalıktır ancak bazı vakalarda nörolojik hasara ve hatta ölüme bile neden olabilir.
Sarı Humma: Virüs kaynaklı bir hastalık olup tropikal bölgelerde görülür. Sarı hummanın aşısı bulunmaktadır.
Sivrisineklerin olmadığı bir dünya mümkün mü?
Sivrisineklerin kaşıntılı ısırıklarını, geceleri bizi uyutmayan vızıltılarını hatta taşıdıkları ölümcül hastalıkları düşününce neden bunca yıldır hâlâ gezegenimizin bir parçası olduğunu sorabilirsiniz. Cevap aslında çok basit! Sivrisinekler milyonlarca yıldır gezegenimizde yaşıyorlar ve ekosistemin ayrılmaz birer parçası konumundalar. Ortadan kaybolmaları besin zincirini bozar ve onlarla beslenen başka hayvanların da nesilleri tükenir.
Sivrisinekler pek çok hayvanın besin kaynağıdır. Diyetlerinin neredeyse tamamı bu rahatsız edici canlılardan oluşan kuş ve yarasa türleri vardır. Kurbağalar, yusufçuklar, karıncalar ve örümcekler de sivrisineklerle beslenirler. Ortadan kaybolmaları durumunda en çok suda yaşayan hayvanlar etkilenir. Sivrisinek larvalarının gelişebilmek için suya ihtiyaç duyduklarından bahsetmiştik. İşte bu larvalar büyüdükçe sudaki algleri ve suyu kirleten maddeleri yerler böylece hem alg popülasyonu kontrol altında tutulur hem de sular temizlenir. Larvalar ayrıca bazı balıkların da besin kaynağıdır. Bazı türleri de tıpkı arılar ve kelebekler gibi polen taşıyarak tozlaşmaya yardımcı olurlar.
Sivrisineklerin olmadığı bir dünya kulağa çok hoş gelse de diğer bütün canlılar gibi onların da ekosistem içinde önemli bir rolleri vardır. Bu canlıları daha iyi tanıyarak gerekli önlemleri almalı ve birlikte yaşamanın yollarını aramalıyız.
Kaynakça
- https://www.cmmcp.org/mosquito-information/faq/where-do-mosquitoes-go-winter
- https://www.vdci.net/blog/where-do-mosquitoes-go-in-the-winter/
- https://www.mosquitosquad.com/blog/mosquitoes/can-mosquitoes-smell-what-scents-do-they-love-an/
- https://a-z-animals.com/blog/what-would-happen-if-mosquitoes-went-extinct/
- https://www.nicd.ac.za/what-would-happen-if-all-the-mosquitoes-in-the-world-disappeared/
- https://www.epa.gov/mosquitocontrol/general-information-about-mosquitoes/
